4 nguyên tắc vàng cho trái tim khỏe mạnh

Không thức khuya, hút thuốc lá, tránh béo phì; tập thể dục đều đặn; ăn uống khoa học; kiểm tra huyết áp thường xuyên là 4 nguyên tắc cơ bản để bảo vệ tim.

Theo GS Nguyễn Lân Việt - Phó Chủ tịch Hội Tim mạch Việt Nam, nguyên Viện trưởng Viện Tim mạch Quốc gia, bệnh tim mạch là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong. Đáng lo ngại, bệnh đang có xu hướng trẻ hóa, nhiều ca tử vong do đột quỵ, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não... xảy ra ở độ tuổi dưới 30.

Báo cáo năm 2013 của Tổ chức Y tế Thế giới cũng cho thấy, mỗi năm có tới 17,3 triệu người tử vong vì bệnh tim mạch, cao hơn cả ung thư (7,6 triệu), bệnh đường hô hấp (4,2 triệu) và tiểu đường (1,3 triệu) cộng lại. Trong đó, 82% tổng số ca tử vong thuộc về các nước đang phát triển. Tại Trung Quốc, cứ 5 người trưởng thành thì có 1 người bị tim mạch. Ở Việt Nam, ước tính có khoảng 11-13 triệu người mắc các bệnh lí này.

Tuy nhiên, GS Nguyễn Lân Việt cho hay, bệnh tim có thể phòng ngừa nếu hạn chế các yếu tố nguy cơ gây bệnh. 4 nguyên tắc quan trọng nhất mà Giáo sư khuyên bạn đọc là:

Nguyên tắc “3 không”

"Không thuốc lá, không thức khuya, không béo phì" là nguyên tắc đầu tiên cần tuân thủ. 

Hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với khói thuốc gây ra 1/10 số ca tử vong vì tim mạch trên toàn cầu.

Báo cáo năm 2012 của Liên đoàn Tim mạch Thế giới cho biết, hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với khói thuốc gây ra 1/10 số ca tử vong vì tim mạch trên toàn cầu. Chỉ cần hút một vài điếu mỗi ngày, thậm chí là loại thuốc lá không khói, cũng làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh tim. Ngồi gần người hút thuốc làm tăng nguy cơ thêm 25-30%.

Mặc dù nguy hiểm khôn lường, song nhận thức của người dân vẫn còn rất hạn chế. 70% người hút thuốc Trung Quốc, 50% ở Ấn Độ và 40% ở Hà Lan không biết rằng hút thuốc lá gây ra đột quỵ. Tại Anh, Mỹ và Australia, khoảng một nửa không biết khói thuốc gây ra cơn đau tim cho những người xung quanh. Ở Việt Nam, gần 90% dân số không biết rằng hút thuốc lá thụ động gây ra bệnh tim.

Giáo sư Nguyễn Lân Việt khuyến cáo, không nên hút thuốc lá, thuốc lào bởi đây là nguyên nhân trực tiếp gây nhồi máu cơ tim, đột quỵ và nhiều bệnh lý tim mạch khác. Ngoài ra, không nên thức khuya, hạn chế bia rượu, duy trì cân nặng hợp lý, nên giảm cân (nếu thừa cân) để làm giảm huyết áp và các biến cố do bệnh tim mạch gây nên. Tốt nhất bạn nên giữ vòng bụng dưới 90 cm (nam giới) và 75 cm (nữ giới).

Ăn uống khoa học, hạn chế tối đa cholesterol xấu

Nên bổ sung các thực phẩm có lợi cho tim như rau củ (bông cải, bí ngô, cà rốt…); các loại hạt ngũ cốc; trái cây; thịt nạc... vào bữa ăn hàng ngày. Không nên bỏ bữa sáng; tránh ăn mặn, đồ ngọt hoặc chất béo bão hòa; uống nhiều nước… Đặc biệt, không nên ăn uống quá nhiều thực phẩm chế biến sẵn hoặc thức ăn nhanh chứa nhiều "cholesterol xấu" và triglycerid.  

Các thực phẩm rau củ (bông cải, bí ngô, cà rốt…); các loại hạt ngũ cốc; trái cây; thịt nạc, dầu đậu nành... tốt cho tim mạch.

Một nghiên cứu của Giáo sư tim mạch George Beller - Đại học Y tế Virginia (Mỹ) công bố năm 2013, thực hiện trên 7.447 người (55 - 80 tuổi) trong gần 5 năm cũng cho thấy, chế độ ăn Địa Trung Hải có bổ sung dầu thực vật hoặc các loại hạt ngũ cốc có thể giảm tới 30% biến cố tim mạch.  

Nếu chiên xào, nên sử dụng loại dầu đậu nành Simply được Hội Tim Mạch Việt Nam khuyên dùng. Đây là loại dầu chứa 80% acid béo không bão hòa, có tác dụng làm giảm đáng kể cholesterol xấu trong máu; giàu omega-3, omega-6 và omega-9 tốt cho tim mạch.

Tập thể dục đều đặn hàng ngày

Tập thể dục làm giảm nguy cơ xuất hiện nhồi máu cơ tim, đồng thời nâng cao khả năng sống sót khi xảy ra nhồi máu cơ tim. Tập luyện cũng có tác động tích cực tới các yếu tố nguy cơ khác, như giảm béo phì, tăng khả năng dung nạp đường, tăng sức mạnh cơ tim, tăng nồng độ cholesterol tốt (cholesterol trọng lượng phân tử cao HDL-C) và hạn chế cholesterol xấu (cholesterol trọng lượng phân tử thấp LDL-C).

Các hình thức tập luyện được khuyến cáo là tập đều, đủ mạnh (ấm người, hơi thở nhanh, ra mồ hôi vừa), mỗi ngày ít nhất 30 phút. Ngoài ra, cần có thời gian thư giãn, tập luyện nhẹ nhàng ngay tại nơi làm việc; tránh căng thẳng, lo âu quá mức.

Kiểm tra huyết áp thường xuyên và khám sức khỏe định kỳ

GS Nguyễn Lân Việt khuyên nên khám sức khỏe định kỳ để đo huyết áp động mạch, hàm lượng cholesterol, triglycerid, đường trong máu, chỉ số vòng eo-mông, chỉ số khối cơ thể (BMI). Thầy thuốc có thể ghi điện tâm đồ hoặc tiến hành một xét nghiệm chuyên biệt để xác định tim có bất thường hay không. Nếu phát hiện có nhiều thông số về nguy cơ, người bệnh cần phải thay đổi lối sống và tuân thủ chương trình điều trị của bác sĩ. 

Kiểm soát được 4 yếu tố nguy cơ: hút thuốc lá, chế độ ăn uống, lười vận động và uống rượu, có thể tránh được ít nhất 80% rủi ro tử vong sớm vì tim mạch.

Theo Liên đoàn Tim mạch Thế giới, nếu kiểm soát được 4 yếu tố nguy cơ: hút thuốc lá, chế độ ăn uống, lười vận động và uống rượu, có thể tránh được ít nhất 80% rủi ro tử vong sớm vì tim mạch. Đây cũng là thông điệp “Tạo môi trường lành mạnh cho một trái tim khỏe” của "Ngày tim thế giới" diễn ra vào 29/9 năm nay.

Theo Minh Tân - VnExpress