Người tăng huyết áp cần lưu ý gì?

Tăng huyết áp (THA) là bệnh khá phổ biến, ai cũng có thể mắc. THA rất nguy hiểm để lại nhiều biến chứng: gây rối loạn nhịp tim, suy tim, nhồi máu cơ tim dẫn đến đột tử hoặc gây đột quỵ dẫn đến xuất huyết não, hôn mê, liệt nửa người; nhẹ hơn thì nước tiểu có đạm, suy thận, vữa xơ động mạch, thị giác mờ, có hiện tượng ruồi bay trước mắt... Biết mình bị THA nhưng việc dùng thuốc và cách phòng ngừa bệnh là một việc rất quan trọng, đòi hỏi người bệnh phải có một quyết tâm cao.

Trước hết chúng ta cần biết rằng huyết áp là áp suất của mạch máu, biểu hiện bằng hai chỉ số là huyết áp tối đa và huyết áp tối thiểu. Huyết áp tối đa phản ánh sức co bóp của quả tim và huyết áp tối thiểu là biểu thị của sức cản của thành động mạch. Gọi THA là "kẻ giết người thầm lặng" cũng đúng vì phần lớn người bệnh không biết mà chỉ khi được phát hiện bị tai biến mạch máu não, suy thận, suy tim thậm chí tử vong... thì mọi sự đã rồi... Người bệnh hay chủ quan vì chỉ dựa vào những dấu hiệu nhức đầu, hay chóng mặt, mệt, chân tay yếu. Vì vậy muốn biết mình có bị THA hay không thì bạn thường xuyên phải đo huyết áp (đến trung tâm y tế, đo tại nhà...). Khi đo, phải đo huyết áp ít nhất 2-3 lần trong tình trạng nghỉ ngơi ổn định, tư thế ngồi, băng đo ngang vị trí tim, lấy giá trị trung bình giữa những lần đo đó. Việc điều trị THA đối với người bệnh THA trong khoảng từ 140 - 150 thì chưa cần phải dùng thuốc hạ áp mà quan trọng là điều chỉnh chế độ ăn, loại bỏ các thói quen làm THA như uống chè, cà phê và luyện tập thể lực vừa sức. Sau 3 tháng thực hiện nghiêm chỉnh chế độ ăn uống và tập luyện mà huyết áp không có xu hướng giảm thì phải dùng thuốc hạ huyết áp. Theo nghiên cứu thì có tới 90% trường hợp bị THA nguyên phát và không rõ nguyên nhân.

THA lâu dài ảnh hưởng trên nhiều cơ quan, nhất là tim đưa đến suy tim trái, suy thận mạn, làm hại mạch máu võng mô và gây tai biến mạch máu não.

Tai biến mạch não là biến chứng nguy hiểm, gây nhiều tử vong nhất ở người THA. Trường hợp nhẹ biểu hiện bởi cơn thiếu máu não thoáng qua. Bệnh nhân đột ngột ngã, liệt nửa người, cấm khẩu nhưng có thể hồi phục hoàn toàn trong vài ngày.

Một tai biến khác nặng hơn thiếu máu não thoáng qua là nhũn não: bệnh nhân đột ngột ngã, liệt nửa người, cấm khẩu, còn tỉnh hoặc hôn mê nhẹ, huyết áp bình thường hoặc hơi cao. Điều trị thật tích cực trong 15 ngày đầu, bệnh nhân có hy vọng hồi phục sớm. Nếu chậm trễ tổn thương thành sẹo thì khó có cơ may đi lại bình thường.

Trường hợp nặng nhất, bệnh nhân bị xuất huyết não. Xuất huyết não xảy ra đột ngột sau khi ăn tiệc, đi tiểu đêm nơi gió lùa. Bệnh nhân đột ngột ngã, hôn mê, thở phì phò. Trong trường hợp này tránh cạo gió vì sẽ làm tình trạng chảy máu trầm trọng hơn. Đây là trường hợp tai biến rất nặng, gây tử vong rất cao (khoảng 90%), đa số bệnh nhân tử vong trong vòng 3 ngày đầu.

Để chủ động ngăn ngừa tai biến do THA, người bệnh nên:

- Có chế độ ăn uống đúng mực: không nên ăn mặn, ăn nhiều mỡ, chọn các thực phẩm ít muối, thực phẩm không chứa cholesterol. Hạn chế uống rượu bia vì rượu bia làm hạn chế tác dụng của thuốc hạ huyết áp, bỏ thuốc lá vì chất nicotin trong thuốc lá có tác dụng xấu tới tim mạch... Những người THA nên chọn những thực phẩm giàu vitamin như rau xanh, trái cây...

- Có chế độ luyện tập thích hợp: vận động thường xuyên (chơi thể thao nhẹ, đi bộ hằng ngày) là lời khuyên số 1 của các bác sĩ cho những người bị THA. Tránh những hoạt động mạnh, hoạt động gây căng thẳng thần kinh. Hạn chế tăng cân. Đi xe đạp hàng ngày làm giảm huyết áp tốt hơn đi bộ. đặc biệt chú ý phải khám sức khỏe định kỳ; không nên tự mua thuốc điều trị hoặc tự ý thay đổi liều lượng thuốc.

BS. Đặng Văn Thoảng