Ứng phó với cơn nhồi máu cơ tim

Nhồi máu cơ tim là một sự cố sức khoẻ nguy hiểm, đe doạ đến tính mạng.

Chắc chắn bạn không mong điều đó xảy ra với mình, thậm chí còn không dám nghĩ đến. Tuy nhiên, nếu nắm rõ các dấu hiệu của cơn nhồi máu cơ tim và biết cách xử trí bước đầu, có thể lúc nào đó bạn không những giúp ích được cho người khác, mà còn có khi cứu được chính mạng sống của mình.

Nhập viện sớm trong vòng một giờ đầu, khả năng hồi phục của người bị nhồi máu cơ tim càng cao.

 Ảnh: Duy Tính

Nhồi máu cơ tim là tình trạng một hoặc nhiều nhánh mạch vành (mạch máu nuôi tim) bị tắc hoàn toàn do mảng xơ vữa bị nứt, vỡ, loét hoặc do hình thành cục máu đông, khiến một vùng cơ tim thiếu máu cục bộ liên tục và nghiêm trọng gây hoại tử cấp tính. Hậu quả đưa đến có thể là choáng tim, suy tim, rối loạn nhịp tim, tử vong…
Tại các nước phát triển, nhồi máu cơ tim là một trong những bệnh thường gặp nhất. Tại Việt Nam, tần suất bệnh ngày càng tăng. Đây là bệnh có tỷ lệ tử vong cao (khoảng 30%), trong đó khoảng một nửa chết trước khi kịp đến bệnh viện.
Những dấu hiệu nhận diện
Thường xảy ra vào sáng sớm, nhồi máu cơ tim có thể khởi đầu vào ban ngày hay ban đêm, tuy nhiên tần suất thường cao vào buổi sáng sớm. Khoảng 50% trường hợp không có yếu tố dẫn đến khởi bệnh, còn lại có thể xảy ra khi gắng sức, làm việc nặng, sang chấn tinh thần, xúc động mạnh, thời tiết quá lạnh, bị bệnh nội hay ngoại khoa khác…
Đau thắt ngực là biểu hiện hay gặp nhất. Cảm giác đau ở sâu trong cơ thể, có thể đau nặng nề nhất mà người bệnh chưa từng cảm nhận. Bệnh nhân cảm thấy lồng ngực bị đè nặng, bóp nghẹt hay siết chặt. Vị trí đau thường ở giữa lồng ngực, sau xương ức, có thể lan tới cánh tay, ít hơn tới bụng, lưng, hàm dưới và cổ, không bao giờ lan xuống dưới rốn.
Lưu ý, có 15 – 20% trường hợp nhồi máu cơ tim không có cơn đau. Tần suất này xảy ra cao ở bệnh nhân tiểu đường, phụ nữ hay người già với biểu hiện đầu tiên có thể chỉ là khó thở nhẹ hay nặng. Bên cạnh đau thắt ngực, các triệu chứng kèm theo có thể là: cảm giác yếu, da tái, toát mồ hôi, buồn nôn, ói mửa, chóng mặt, lo lắng, lạnh chi…
Có thể xảy ra đột ngột nhưng cũng có thể khởi đầu chậm. Nhiều người thường nghĩ mọi cơn nhồi máu cơ tim đều đến thình lình và dữ dội, người bị nạn đột ngột đau đớn ôm ngực và gục ngã xuống.
Thật ra, bên cạnh những trường hợp khởi phát bất ngờ và rầm rộ, có nhiều cơn nhồi máu cơ tim khởi đầu chậm, đau nhẹ, hoặc chỉ gây cảm giác khó chịu khiến người bệnh không nhận ra.
Ngay cả những người đã từng bị nhồi máu cơ tim trước đây cũng khó nhận biết được khi gặp một cơn nhồi máu cơ tim khác mà tương đối thầm lặng như vậy. Do đó, phải hết sức cảnh giác để có thể nhận ra cơn nhồi máu cơ tim tiềm ẩn trong những đợt đau ngực.
Làm gì khi nghi ngờ bị nhồi máu cơ tim?
Khi bạn là nạn nhân: nếu gặp cơn đau ngực và những dấu hiệu cho thấy có khả năng bị nhồi máu cơ tim, điều quan trọng trước tiên bạn cần làm là phải cố gắng giữ bình tĩnh, tránh để rơi vào trạng thái hoảng loạn. Ngưng mọi công việc đang thực hiện, ngồi hoặc nằm xuống. Thở ôxy (nếu có nguồn cung cấp ôxy).
Nếu có thuốc, ngậm một viên nitroglycerin dưới lưỡi mỗi năm phút, uống một viên aspirin, trừ khi dị ứng với thuốc này. Nếu triệu chứng đau ngực không giảm hoặc kéo dài khoảng hai phút hay lâu hơn nữa, cần gọi cấp cứu 115 và những người xung quanh giúp đỡ.
Nếu di chuyển bằng xe tới bệnh viện, nên nhờ người khác chở bạn, không được tự lái xe. Khi tới nơi, báo cho nhân viên y tế biết rằng bạn có thể bị nhồi máu cơ tim, yêu cầu được khám bệnh và điều trị ngay.
Khi nạn nhân là người khác: nếu nghi ngờ ai đó hay người thân bị nhồi máu cơ tim, bạn có thể giúp đỡ họ qua các bước sau: giữ bình tĩnh, tránh để sự lo lắng của người bệnh ảnh hưởng tới mình. Trấn an người bệnh vì lo lắng sẽ làm xấu hơn tình trạng cơ tim thiếu máu và triệu chứng nặng hơn. Cho người bệnh thở ôxy, ngậm viên nitroglycerin, uống thuốc aspirin (nếu có). Gọi cấp cứu 115.
Nếu bạn có thể đưa người bệnh tới bệnh viện nhanh hơn thì nên tiến hành ngay. Trong khi chờ được giúp đỡ, nới rộng cổ áo người bệnh, đặt họ ở tư thế thoải mái, thường là nằm ngửa với đầu kê cao.

BS.CKI Ngô Bảo Khoa
Khoa phẫu thuật tim mạch, bệnh viện đại học Y dược TP.HCM

Theo Sài Gòn Giải Phóng